Orman Bakanlığı, 2000 yılından bu yana Dünya Bankası aracılığıyla BM Küresel Çevre Fonu'ndan (UNEP-GEF) sağlanan finansmanla bölgede Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi'ni uygulamaya çalışmaktadır. Proje, İğneada ormanları havza bazında ele alınarak 12 bin 400 hektarlık bir alanda uygulanmaktadır. Altı yıl süreceği belirtilen proje kapsamında, katılımcı yaklaşımla etkili ve sürdürülebilir bir koruma alanı yönetimi tesis edilerek bu benzersiz yabanıl dünyanın geleceğe aktarılması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda yörede yaşayan insanlara yabanıl doğayı korumanın önemi anlatılıyor, alternatif turizm ve ekolojik tarım geliştirilmeye çalışılmaktadır. Yine proje kapsamında İğneada ormanlarının flora ve fauna envanterinin çıkarılması, avcılığın tamamen yasaklanması, üniversitelerle sivil toplum kuruluşlarının desteğinin alınması konusunda çaba harcanmaktadır.
Küresel Çevre Fonu (GEF)'nun hibe katkısı ile Orman Bakanlığı ve Dünya Bankası işbirliğiyle hazırlanan "Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi" projesi hibe anlaşması, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı ile GEF ve Dünya Bankası tarafından imzalanarak 1 Ağustos 2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir...
Proje 6 yıl sürmüştür. Projenin bütçesi; 8.2 milyon dolar GEF hibe katkısı, 3.3 milyon dolar iç katkı olmak üzere, toplam 11.5 milyon dolardır.
Projenin hedefi, seçilmiş dört biyolojik çeşitlilik koruma demonstrasyon alanındaki (conservation demonstration sites) korunan alanlar (protected areas) ve doğal kaynakların etkili, sektörler arası, katılımcı planlama ve sürdürülebilir yönetimini tesis etmek ve bu etkinliklerin, bütün Türkiye'deki öncelikli koruma alanlarında benzerlerinin yapılmasını kolaylaştırmak için ulusal düzeyde olanak yaratmaktır.
Proje, Türkiye'nin esas dört biyo-coğrafî kuşağının her birinden seçilen dört pilot alanda sürdürülebilir koruma ve doğal kaynak yönetimi için etkili katılımcı sistemler tesis edecek ve ülke çapında bir koruma alanları ağı geliştirmek bakımından bu deneyimin benzerlerini oluşturmak için ulusal olanak ve kamu desteği sağlayacaktır. Bu proje aynı zamanda, biyolojik çeşitliliğin korunması için yasal ve düzenleyici çerçeveyi gözden geçirecek ve orman planlama ve yönetimi, yerel arazi kullanım planlaması, turizm geliştirme, tarımsal genişleme ve su sistemlerinin çevresel yönetiminde biyolojik çeşitliliğin korunmasını önemli bir unsur haline getirme imkanlarını araştıracaktır.
Projenin yürütücü kuruluşu, Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü olup; proje çerçevesinde Kültür Bakanlığı ve Çevre ve Orman Bakanlığının ilgili Genel Müdürlükleri (Orman Genel Müdürlüğü, ORKÖY Genel Müdürlüğü) ile koordinasyon içerisinde çalışarak proje faaliyetlerini yürütmektedirler.
Projenin amacı;
Ülkemizin önemli biyocoğrafik bölgelerini temsil eden ve biyolojik çeşitlilik açısından zengin 4 önemli pilot alanda katılımcı yaklaşımla, etkili ve sürdürülebilir koruma alanı ve yönetimi tesis etmek, biyolojik çeşitliliği korumak ve bu alanlardan elde edilen başarılı uygulamaları ülke düzeyine yayacak mekanizmayı kurmaktır.
Proje ile;
- Biyolojik çeşitlilikle ilgili mevcut kanuni düzenlemeler gözden geçirilecek, gerekli iyileştirme ve düzenlemeler yapılacak,
- Orman amenajman planlarına biyolojik çeşitlilik ve çok amaçlı faydalanmanın dahil edilmesi sağlanacak,
- Ulusal ve yerel bazda halkın katılımı ve bilinçlendirilmesi sağlanacak.
- Biyolojik çeşitliliğin izlenmesi için bir sistem kurulacak,
- Projede görevli üç bakanlığın kurumsal olarak güçlendirilmesi sağlanacak,
- Etkin bir koruma alan yönetimi için modeller geliştirilecektir.
Projenin Unsurları
Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi projesi, üç ana unsur ve bunların alt unsurlarından oluşmaktadır. Bunlar:
- Biyolojik çeşitliliğin korunması için ulusal çerçevenin güçlendirilmesi (Bütçesi 3.29 milyon dolar)
- A.Biyolojik çeşitliliğin korunmasıyla ilgili yasal çerçevenin ve mevzuatın rasyonalizasyonu: Orman ve Çevre Bakanlığı bünyesinde "Biyolojik Çeşitlilik Yasa ve Politikalarını Düzenleme Komitesi" tarafından yürütülecektir.
- B.Koruma alanları ulusal ağının geliştirilmesi için, kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi: Türkiye'nin öncelikli biyolojik çeşitlilik alanlarında etkin, katılımcı ve koruma alanı yönetim sistemlerinin yaygınlaştırılması amacıyla, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulmuş olan "Korunan Alan Yaygınlaştırma Birimi", Orman Genel Müdürlüğü, Kültür Bakanlığı ile birlikte yürütülecektir.
- C.Ülke bazında biyolojik çeşitliliğin ve koruma alanı yönetiminin güçlendirilmesi ve izlenmesi için bir sistemin kurulması: Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde yapılanan ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile yakın işbirliği içinde çalışacak "Biyolojik Çeşitliliği İzleme Birimi" tarafından yürütülecektir.
- D.Biyolojik çeşitliliğin korunmasına destek oluşturmak amacıyla ulusal bir kamu bilinçlendirme programının hazırlanması ve uygulanması: Biyoçeşitliliğin önemi konusunda halkın bilinçlendirilmesi amacıyla ulusal bir strateji ve eylem planı hazırlanması için gerçekleştirilecek faaliyrtler Orman ve Çevre Bakanlığı tarafından yürütülecektir.
- E.Biyolojik çeşitlilik konularının Orman Amenajman Planlarına nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi: Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan "Biyolojik Çeşitliliğin Amenajman Planlarına Entegrasyonu Komitesi" tarafından yürütülecektir.
- Koruma alanı yönetimi için modellerin geliştirilmesi (Bütçesi 7.69 milyon dolar)
- A.Dört koruma alanında katılımcı planlama ve yönetim için sistemlerin kurulması:
- Çevre ve Orman Bakanlığı bünyesinde, proje alanlarında Korunan Alan Yönetim Birimlerinin kurulması.
- Koruma alanı yönetim planlarının katılımcı yaklaşımla hazırlanması.
- Biyolojik çeşitlilik ve proje etkinliğini izleme sistemlerinin kurulması.
- B.Sürdürülebilir Doğal Kaynak Yönetimi için Mekanizmaların Kurulması:
- Sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi.
- Çevreye duyarlı turizm.
- Biyolojik çeşitliliğin korunmasının tüm yerel arazi kullanım planlarına entegrasyonu.
- C.Proje alanlarında kamu bilinci programlarının oluşturulması:
-Dört Korunan Alan Yönetim Birimince gerçekleştirilecektir.
- Proje Yönetimi ve İzleme (Bütçesi 0.56 milyon dolar)
Ulusal düzeyde proje yönetimi ve izlenmesi, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Proje Yönetim Birimi tarafından yürütülecektir. Dört alanda "Korunan Alan Yönetim Birimi" personeliyle yakın işbirliği içinde ve ulusal düzeyde proje etkinliklerinin uygulanması ve izlenmesinden sorumlu olacaktır.
Projenin Başarı Göstergeleri
- Proje alanlarında biyolojik çeşitliliğin, habitatların ve bitki topluluklarının bozulma oranını azaltmak,
- Proje alanlarındaki doğal kaynakların kullanımının ( Otlatma, Orman ürünleri vb.) biyolojik çeşitlilik üzerindeki olumsuz etkilerini artırmamak,
- Proje alanları içerisindeki doğal kaynakların ve kültürel sit alanlarının bozulmasını azaltmak,
- Proje alanları içerisinde ve çevresinde kontrolsüz ve plansız yapılanmaları azaltmak,
- Proje alanlarında turizm baskıları nedeniyle alana olan zararların oranını yükseltmemek,
- Ulusal ve yerel düzeyde biyolojik çeşitliliğin korunması için yerel ve genel kamuoyu destekleri yükseltmek,
- Biyolojik çeşitliliğin korunması için gerekli yasal çerçeveyi sağlamak,
- Proje alanlarında doğal kaynakların kullanımı ile bağlantılı sosyal göstergelerin iyileştirmek.
Proje Yönetimi;
Ulusal Düzeyde Projenin Yürütülmesi:
Proje Yönetim Ekibinin danışmanlığında;
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü;
* Etkin korunan alan yönetimi için modeller geliştirilmesi,
* Proje alanlarının planlanması ve yönetiminde katılımcı bir sistemin kurulması,
* Sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi için mekanizmaların kurulması,
* Alanlarda halkı bilinçlendirme programlarının gerçekleştirilmesi ve
* Proje yönetimi ve izleme, * Biyolojik çeşitlilikle ilgili mevcut yasaların gözden geçirilmesi
* Ulusal düzeyde halkın bilinçlendirilmesi
Çevre ve Orman Bakanlığı - Orman Genel Müdürlüğü;
* Biyolojik çeşitliliğin amenajman planlarına entegrasyonu ve
* Biyolojik çeşitliliği izleme sisteminin kurulması
ORKÖY (Orman ve Köy İlişkileri Genel Müdürlüğü)
* Küçük hibe programlarının yeterli olmadığı durumlarda Orköy kredilerinin verilmesi
Kültür Bakanlığı - Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü
* Proje alanlarındaki kültürel değerlerin park yönetim planlarına dahil edilmesi konularından sorumlu olacaklardır
*(http://www.gef-2.org tan alınmıştır.)